Medicus 2014;23(2):99-103
Probijajućabol –dijagnostika i liječenje
Breakthrough pain - management and treatment
MIRJANA LONČARIĆ-KATUŠIN
Služba za anesteziologiju OB Karlovac,
47000 Karlovac, A. Štampara 3
SAŽETAK
Probijajuća bol (PB) kod karcinoma definira se kao tranzitorna egzacerbacija boli kod bolesnika sa stabilnom i kontroliranom
osnovnom boli. PB i osnovna bol odvojene su komponente karcinomske boli i zahtijevaju odvojen terapijski pristup. Liječenje PB-a uključuje
interdisciplinarni i multimodalni pristup. Uobičajeno liječenje PB-a provodi se dodatnim dozama opioida, poznatim kao spasonosna medi-
kacija.
KLJUČNE RIJEČI:
karcinomska bol, opioidi, probijajuća bol
SUMMARY
Breakthrough cancer pain is defined as transient pain exacerbation in patients with stable and controlled basal pain. Per-
sistent and breakthrough pain are distinct components of cancer pain and require separate management. The management of breakthrough
cancer pain should involve an interdisciplinary andmultimodal approach. A specific assessment and precise pain characterization are essen-
tial to plan the most appropriate treatments. The usual approach to managing breakthrough pain is with supplemental doses of opioids, also
known as rescue medication.
KEY WORDS:
cancer pain, opioids, breakthrough pain
Uvod i definicija
Probijajuću bol (PB) prvi je opisao 1990. godine Porte-
noy. Pod pojmom PB-a razumijevamo tranzitornu eg-
zacerbaciju boli koja se pojavljuje spontano ili u korelaciji sa
specifičnim prediktibilnim ili neprediktibilnim okidačem
(
triggerom
), unatoč relativno stabilnoj i dobro kontroliranoj
osnovnoj (pozadinskoj) boli (1, 2). Stoga epizode boli koje se
javljaju bez postojeće pozadinske boli ili su posljedica njezi-
ne loše kontrole ne smatramo PB-om (3).
Ovo tranzitorno pogoršanje boli prisutno je kod bolesnika s
karcinomskom boli, ali i kod nemalignih kroničnih bolnih
stanja. Nakon kontrole bazične, kontinuirane boli terapijski
je cilj smanjenje frekvencije i intenziteta PB-a (4).
Etiologija PB-a
PB se javlja kod 23 – 95% bolesnika koji trpe od karcinomske
boli. Može nastati kao posljedica direktnog ili indirektnog
učinka karcinoma (70 – 80%), učinka antineoplastične tera-
pije (10 – 20%) ili neke pridružene bolesti. Najveća je preva-
lencija kod tumora glave i vrata, gastrointestinalnih karci-
noma, karcinoma pluća, dojke i urogenitalnog trakta (4, 5).
Pretpostavljeni uzročni mehanizmi mogu se klasificirati kao
somatski nociceptivni, somatski visceralni i neuropatski.
Ovi različiti mehanizmi mogu istodobno biti prisutni kod
jednog bolesnika te je teško odrediti ulogu pojedine kompo-
nente (3).
Klasifikacija PB-a
Klasifikacija PB-a bazira se u odnosu na specifični događaj
(3, 6). Razlikujemo (slika 1.) nekoliko tipova PB-a.
Spontana bol (idiopatska) javlja se neočekivano. Nije udru-
žena s poznatim uzrokom. Općenito je duljeg trajanja od in-
cidentalne boli.
Incidentalna, očekivana (precipitirajuća) bol vezana je uz
specifične događaje i supklasificira se u tri kategorije:
• voljna incidentalna (očekivana): uzrokovana voljnim ak-
tom (šetnja)
• nevoljna očekivana: izazvana nevoljnim aktom (kašalj)
• proceduralna u korelaciji s terapijskom intervencijom (pre-
vijanje rane).
Prije je takozvani neuspjeh na kraju doziranja
end-of-dose
failure
bio shvaćan kao suptip PB-a. On se zapravo opisuje
kao egzacerbacija boli koja se javlja prije sljedeće doze ba-
zično propisanog analgetika. Za nju se danas smatra da je
odraz neučinkovite kontrole osnovne boli. Karakterizira je
postepeni početak i dulje trajanje nego incidentalnog ili idi-
opatskog PB-a.
Klinička slika PB-a
Kliničke karakteristike PB-a uključuju: trajanje boli i frekven-
ciju pojedinih epizoda boli, brzinu nastanka maksimalnog
intenziteta boli, intenzitet boli (3, 4). Tablica 1. daje prikaz
karakteristika PB-a. Međutim, osnovne karakteristike probi-
p
99
Klinički pristup liječenju boli / AClinical Approach to the Treatment of Pain
