Medicus 2013;22(2):89-95
mukocilijarni klirens predisponira upalu sinusa. Drugi razlog
jest nosna kongestija. Akutni rinosinuitis nastaje kada se zbog
kongestije blokiraju ušća sinusa, tj. sinusi se ne ventiliraju i
dreniraju, a unutar šupljine sinusa apsorbira se zrak. Brzi pad
parcijalnog tlaka zraka u sinusu napravi vakuum, što kod bo-
lesnika izaziva neugodan osjećaj i bol. U sinusu se zatim na-
kuplja sekret (privremeno poboljšanje simptoma), a on je ide-
alan medij za razvoj bakterijske superinfekcije te se u sinusu
razvije apsces (tada se bol vraća). Dva glavna razloga nastanka
kongestije u nosu i ev. posljedičnog lanca zbivanja u nastanku
akutnoga bakterijskog rinosinuitisa jesu virusna upala i AR. U
bolesnika s kroničnim rinosinuitisom, a svakako u bolesnika
s čestim egzacerbacijama bolesti te u onih kod kojih kirurško
liječenje nije dovelo do očekivanog poboljšanja preporučuje
se alergološko testiranje, jer epidemiološki podaci pokazuju
povećanu učestalost AR-a u bolesnika s kroničnim rinosinuiti-
som (do čak 54%), no uloga alergije u kroničnom rinosinuitisu
nije potpuno objašnjena. Nosna polipoza, podtip kroničnog
sinuitisa, javlja se u do 25% bolesnika s alergijom, uspoređu-
jući s 3,9% u kontrolne populacije, a pronađena je i povezanost
između razine i ukupnog i specifičnog IgE s eozinofilnom in-
filtracijomu nosne polipoze. S druge strane, učestalost alergije
kod bolesnika s nosnom polipozom varira od 10% do 64% (2,
3, 15, 18-20).
DIJAGNOZAALERGIJSKOGRINITISA
Dijagnoza AR-a temelji se na simptomima, fizikalnom pregle-
du te pretragama krvi i/ili na kožnom prick testu.
Anamneza
Kod velikog broja bolesnika anamnestički podaci sugeriraju
dijagnozu AR-a. U glavne se simptome ubrajaju opetovane epi-
zode nosne sekrecije, kihanja, nosne kongestije i lakrimacije.
Samo u težih oblika PAR-a može biti prisutan i umjeren gubi-
tak njuha. Pruritus (nosa, oka, ždrijela) vrlo je sugestivan simp-
tom alergije. Nadalje, u simptome AR-a ulaze i postnazalna se-
krecija, potreba čišćenja grla te disfunkcija Eustachijeve cijevi.
Od sistemskih simptoma mogu se javiti poremećaji spavanja,
umor, razdražljivost. Simptome AR-a pogoršava izloženost du-
hanskomdimu i smogu. Bitno je utvrditi kada se simptomi jav-
ljaju, jer se dijagnoza AR-a i njegova diferencijacija od akutnog
rinosinuitisa pretežno temelje na osobnoj anamnezi alergije i
atopije te ekspoziciji na određeni alergen. Očni su simptomi
česti u AR-u, osobito u bolesnika alergičnog na vanjske aler-
gene, a rijetki su u akutnog rinosinuitisa. Obrnuto, mukopuru-
lentna nosna sekrecija, bol, nosna opstrukcija i anosmija bez
drugih simptoma rijetki su u AR-u (2, 5).
Klinički status
Rinoskopski, AR karakteriziraju edem sluznice, koja je livid-
ne boje te vodenasti sekret. Treba napomenuti da sekret s
vremenom može postati mukozniji, pa čak i gnojan, s obzi-
rom na to da edem sluznice, ako potraje, može dovesti do
blokade ušća sinusa te posljedične infekcije. Na donjoj po-
lovici hrpta nosa može se vidjeti „alergijski nabor“, rezultat
trljanja donje trećine nosa zbog prekomjernog svrbeža. Uz
prednju rinoskopiju (kojom se kvalitetno vidi prednja treći-
na nosnih šupljina) svakako bi trebalo uključiti i endoskop-
ski pregled nakon epimukozne anemizacije i anestezije radi
evaluacije anatomije i patoloških promjena. Endoskopija
omogućuje otkrivanje čak i vrlo malih promjena; njome se
može odlično vidjeti učinkovitost terapije i indicirati opera-
cija. Međutim ona zahtijeva određenu stručnost i nije svug-
dje dostupna. U statusu nosa treba isključiti ev. anatomske
varijante koje interferiraju s AR-om i/ili komorbiditet (naj-
češće deformacija septuma, nosna polipoza, adenoidne
vegetacije, hipertrofične donje školjke). Otoskopski se kod
AR-a može vidjeti skraćen ili odsutan refleks bubnjića te ev.
izljev u srednjem uhu. Orofaringoskopski AR karakterizira
cijeđenje sekreta iz epifarinksa po stražnjem zidu ždrijela i
ev. blaža hiperemija sluznice.
Dijagnostički testovi
Vrlo koristan, brz i jeftin test jest uzimanje citološkog obriska
nosa koji bi kod AR-a trebao pokazati eozinofile. Dijagnostički
se testovi temelje na identifikaciji alergen-specifičnog IgE u
koži ili krvi. Kožnim testovima (testiranje neposredne preo-
sjetljivosti) uvodi se suspektni alergen u kožu različitim teh-
nikama („scratch, prick, puncture ili patch“ testiranje) i zatim
se kvantificira reakcija. Krvnim testovima određuje se razina
alergen-specifičnog IgE u uzorku krvi. Klasični testovi krvi
su tzv. RAST (Radio-Allergo-Sorbent-Test) u kojem se odre-
đuje IgE za pojedine alergene te RIST (Radio-Immuno-Sor-
bent-Test), kojim se utvrđuje ukupna razina IgE, tj. radi li se
uopće o atopijskoj bolesti (2, 5).
91
Smjernice za liječenje alergijskog rinitisa
SIMPTOMI
SAR
PAR
ZAČEPLJENOST
+ +
+ + + +
SEKRECIJA
+ + +
+ +
KIHANJE
+ + + +
+ +
SMETNJE NJUHA
+ +
+ + +
SVRBEŽ OČIJU
+ + +
+
TABLICA 2.
SIMPTOMI ALERGIJSKOG RINITISA (17)
SAR - POVREMENI RINITIS
PAR - TRAJNI RINITIS
+ RIJETKO; + + POVREMENO; + + + ČESTO; + + + + STALNO
